بازگشت
مظاهر عدم پیگیری ونوسانات در سیاست خارجی افغانستان
نبی حیدری معلم نبی حیدری معلم

  اگر ما به سیاست خارجی کشور طی یک دهه یک نظر کوتاه بیاندازیم بوضوح در آن مظاهر عدم پیگیری و نوسانات ، شتابزده گی ، سطحی نگری ، اغماض ، طفره رفتن و دها عیوب دیگر دیده میشود . متاسفانه انعکا س سیاستهای غلظ داخلی در سیاست خارجی کشور و تعمیم  چنین سیاست ها همراه با عیوب فوق در عملگرد دستگاه دپلوماسی افغانستان در ارتبا ط با همسایه ها، منطقه وجهان موجب شد که هویت واقعی ما خدشه دار شود وما بمثابه مردمان شناخته شویم که هنوز ما آماده یی  پذیرش دموکراسی ، عدالت اجتماعی ، صلح با همی وحقوق شهروندی نیستیم ازاینرو دوستان بین المللی ما که بر اساس فیصله شورای امنیت بخاطر مبارزه با تروریزم وبازسازی کشوربه افغانستان آمده بودند با وصف دادن تلفات سنگین انسانی ومصارف ملیارد ها دالر بدون اینکه وظایف خویش به آخر برسانند میخواهند افغانستان را ترک نمایند .

حالا به این میپردازیم که این نوسانات و معایب از کجا ناشی میشود وراه بیرون رفت از آن چی میباشد ؟ . بعقیده من علاوه بر عوامل فرعی سه عامل اصلی نقش اساسی را درایجاد سیاست خارجی موجود ، که با منافع کشور کمتر همخوانی دارد ، داشته :

1ــ: وابستگی بعضی حلقا تی ،  دردرون دولت ، سازمانهای سیاسی واپوزیسیون غیرمسلح  به کشورهای خارجی .  

پیش از سی سال جنک وخونریزی عامل گردید که میلونها افغان به کشورهای مختلف جهان مهاجر شوند ، این مهاجرتها بعد از سقوط نظام پادشاهی و استقرارنظام جهموری از افغانستان آغازیافت و دراثر مداخله کشورهای خارجی در زمان حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان تشدید یافت و تا کنون ادامه دارد . باید تذگر داد که این مهاجرتها همه داوطلبانه نبوده بلکه سه عامل درآن دخیل بود و اکنون هم هست .

1ــ:  مخالفان سیاسی دولت در تبانی با کشورهای همسایه ، بخاطر براه اندازی جنگهای مسلحانه وبی نظم ساختن کشور ، یا ازترس جان ، ازچنک نیروهای امنیتی کشورفرار گردند وبه کشورهای همسایه مهاجرت نمودند .

2ــ: کسانیکه بزور ، جبر واکراه توسط مخالفان دولت از مناطیقکه دولت در آنجا از طرف شب کنترول نداشته ، برده شده است .

3ــ: کسانیکه در اثر تبلیغات مخالفان دولت ، یا بخاطریک زنده گی مرفه در غرب مهاجر شده اند .

طبیعیست که کشور های مهاجر پذیر از مهاجزین جهت رسیدن به عمق استراتیژی خویش در صورتیکه در کشورمطبوع مهاجر اهداف مشخص داشته باشند به  سود  تطبیق استراتیژی خود بهره میکیرند . این بهره کیری از سه طریق صورت میکیرد :

ــــ: از طریق تربیه ، تسلیح وتجهیز شان با سلاح و اعزامشان به کشور شان جهت ایجاد بینظمی ، تخریب کشور و در نهایت سقوط حاکمیت سیاسی ، که متا سفانه پاکستان و ایران از سالیان متمادی بدینسو به این عمل شوم مبادرت میورزند .

ـــ: از طریق براندازی حاکمیت سیاسی توسط قدرتهای بزرک و ایجادحاکمیت سیاسی جدید و جا بجا نمودن افراد مشخص و قابل اعتماد در پستهای کلیدی و تاثیر پذیر . سقوط حاکمیت سیاسی در بعضی حالات توسط حمله نظامی صورت میگیرد ودر بعضی حالات توسط شورشهای به ظاهر مردمی .

ــ: مهاجرینکه در کشورهای مهاجر پذیربه زنده گی راحت دست یافته اند، برای خودش زمینه کار و برای اولادش زمینه تحصیل فراهم گردیده وظیفه اخلاقی خود میدانند تا از منافع مشروع کشور مهاجر پذیر در کشور مطبوع خود حمایت نمایند .

 ازآنجاهیکه دولت افغانستان ترکیبست از نخبگان جهاد ، جنکسا لاران جنکهای داخلی ، ابقا شده گان یی کشورهای خارجی و افرا د تکنوگرات  .  بناٌ حالت تقابلی در سیاست داخلی و نوسانی بودن سیاست خارجی کشوریک امر طبعی وعادی به نظر میرسد و بازتاب دهنده و انعکا س دهنده منافع گروه های فوق میباشد . در این جا میتوان از عملگرد ریس جمهورافغا نستان در رابطه با  نوسانی بودن  وشتا بزده گی بودن در سیاست خارجی کشور یاد گرد :  

زمانیکه استاد برهان الدین ربانی رهبر جمیعت اسلامی وریس شورای صلح به شهادت رسید ، حامد گرزی تحت فشارقرار گرفت تا در مقابل پاکستان عکس العمل نشان دهد ، ریس جمهور عاجل به هند سفر مینماید ودر جریان سفر پیمان راهبردی بدون درنظرداشت پیامدهای آن با هندوستان به امضا میرساند و وقتیکه به افغانستان مراجعت مینماید تحت فشار دولت پاکستان از داخل وخارج قرار میگیرد ومجبور میشودکه طی مصاحبه اذعان بدارد ً هر کشوریکه با پاکستان داخل جنک شود افغانستان در کنار پاکستان با آنکشور خواهد جنگید . همچنان زمانیکه دولت افغانستان احساس گرد که در مذاگرات قطر به حاشیه رانده شده است ریس جمهوربا عجله طی یک مسافرت به اروپا معاهدات یی را با ایتالیا ،  فرانسه وانگلستان به امضا رسانید .     

2ــ: تعقیب سیاست کادری غلط در دستگاه دیپلوماسی کشور وکمبود کادرهای حرفوی :

با در نظر داشت موقعیت جیوپلیتیک و جیو استراتیژیک و جیو اکونو میک افغا نستان کشور ما بمیدان رقابتهای کشور های مخلفت جهان قرار دارد ، جاسوسان و دیپلوماتهای کشور های مختلف جهان ، جهت نیل به اهداف استراتیژی خود  در افغا نستان فعال اند . در چنین حالت دولت افغا نستان نیاز مبرم به یک دستگاه دیپلوماسی فعال و دیپلومااتهای حرفوی با تجربه دارد که متا سفانه دولت افغانستان به آن چندان توجه یی مبذول نگرده است. در وزارت خارجه نه تنها کمبود کادرهای حرفوی محسوس است بلکه از ریزرفهای موجود هم بصورت درست استفاده صورت نمیگیرد . کادر ها بر اساس اصل شایستگی ، تخصص وتجربه کاری مقرر نمیشوند ، پروسه جابجایی کادرها بر اساس مسایل قومی ، محلی ، لسانی ، تنظیمی وروابط شخصی انجام می یابد و نتیجه آن میشود که دیپلومات های ما وظایف خود را ندانند وتنها بکاری ویزه دادن و اشتراک درمحافل رسمی بسنده نمایند . دیپلوماسی هنر است ، هنری بکار گیری شیوه ها و وسایل جهت رسیدن به اهداف استراتیژیک کوتاه مدت و زمینه سازی جهت نیل به اهداف استراتیژیک طویل المدت . که متاسفانه دیپلوماسی ما عاری ازچنین توانمندی است . ما این هنر مندیرا در دیپلوماسی پاکستان میبینیم . زمانیکه پاکستانیها احساس گردند که در مذاگرات با طالبان در حاشیه گذاشته اند جهت برهم زدن پروسه صلح ودرتقابل قرار دادن دولت افغا نستان  با متحدین خارجی اش همزمان در سه جهت عمل گردند .

ـ هیاتی از جانب کلبدین حکمتیار جهت مذاگره صلح با دولت ، به افغانستان اعزام شد .

ـ   شورای فکر وعمل در پاکستان به اشتراک دوستان قدیمی افغا نستان مانند حمید گل صاحب قاضی صاحب حسین احمد ، مولا نا صاحب فضل رحمان  ودوست جدید ختک صاحب همراه با نماینده گان حزب اسلامی کلبدین حکمتیار ، احمدشاه احمدزی ودیگران طی یک نشستی خواستار افغا نیره شدن پروسه صلح گردیدند .

ــ   حنا ربانی کهروزیرخارجه پاکستان به افغا نستان سفر نمودوطی دیداری با همتای افغانی خویش پشتیبانی پاکستان را از پروسه صلح به رهبری افغانها اعلام گرد . موصوفه  با دو جمله  ،  ٌ برای پاکستان کابل مهمترین پایتخت دنیا است .ٍ و  ٌ ثبات و امنیت در منطقه از افغا نستان میگزرد . ٍ  توانست که تمام یخهایکه درمنا سبات افغا نستان و پاکستان طی یک دهه موجود بود آب کند  . 

 شرایط موجود ملی و بین المللی حکم میکند که دستگاه دیپلوماسی افغانستان کادرهای متخصص وبا تجربه را مطابق با مصالح علیای کشوردرسفارتهای کشورهای که در قضیه افغا نستان دخیل اند تعین نمایند تا در مقا بل فعا لیتهای تخریبکارانه کشورهای که در افغا نستان  عمق استراتیژی دارند از منافع وطن دفاع نمایند .

3ــ: نبود یک خط مشی واضح وروشن سیاست خارجی در پرتو خطوط اساسی وظایف دولت در رابطه با همسایه ها  ، منطقه و جهان  .

تا جاهیکه دیده میشود دولت افغا نستان کدام خط مشی مشخص در رابطه با سیاست خارجی خویش در رابطه با همسا یه ها ، منطقه و جهان ندارد ومعلوم نیست که دولت افغا نستان چی اهداف  را در پاکستان ، ایران ، منطقه وجهان دنبال میکند آیا این استراتیژیها بازتا ب دهنده منافع ملی کشور است ویا خیر؟

هرگاه  دیپلوماتهای مجرب وکار آزموده هم داشته باشد در صورتیکه وظایف واهداف با در نظر داشت منا فع ملی کشور واضح وروشن نباشد نتیجه ملموس در سیاست خارجی بدست نمیاید . نیاز مبرم دیده میشود که یک بورد تحقیقی از افراد متخصص وبا تجربه در وزارت خارجه کشور ایجاد شود . بورد مذکور اهداف استراتیژیک افغا نستان را مطابق به منا فع ملی کشور در کشورهای همسایه ، منطقه وجهان تعریف وتشریح نمایند وآنرا منحیث وظایف مشخص در مقابل دیپلوماتهای کشورقراردهند .

12 فبروری 2012


February 13th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات